Zihinsel Görevlerde Beynin Theta Bağlantısının Rolü

Theta bağlantısı, beynin 4 ila 8 Hertz arasında değişen yavaş dalgalarıyla çalışan farklı bölgelerinin, zorlu zihinsel görevlerde senkronize çalışmasını ifade ediyor. Bu dalgalar, özellikle ani değişikliklere karşı zihinsel esneklik ve odaklanma sağlamakta kritik rol oynuyor. Yapılan araştırmalar, bu bağlantıların kuvvetli olduğu bireylerin, daha yüksek zekâ test puanlarına sahip olduğunu ortaya koyuyor.

Çalışmada 18-60 yaş arasında 148 kişi yer aldı. Katılımcıların önce bellek ve zekâ seviyeleri ölçüldü, ardından EEG başlığı takarak beyin aktiviteleri kaydedildi. Katılımcılara üç farklı zihinsel görev verildi. Her görev, katılımcıların değişen kurallara ne kadar hızlı adapte olabildiğini değerlendirmek üzere tasarlandı.

İlk görevde 1-9 arası rakamlar gösterilerek sayıların 5’ten büyük/küçük veya tek/çift olup olmadığını söylemeleri istendi. İkinci görevde Navon figürleriyle çalışıldı; katılımcılar büyük şekli mi yoksa onu oluşturan küçük şekilleri mi tanımlayacaklarına karar verdiler. Üçüncü görevde ise harf-rakam eşleşmeleri gösterildi ve sayının değeri ya da harfin ünlü/ünsüz olup olmadığına göre yanıt vermeleri beklendi.

Araştırmacılar başlangıçta bu kadar açık bir ilişki beklemiyordu. Ancak sonuçlar çarpıcıydı: Zekâ ve hafıza testlerinde yüksek performans gösteren kişiler, görevleri yerine getirirken daha güçlü midfrontal theta bağlantıları sergiledi. Yani beyinleri, yeni kurallara hızla adapte olurken yüksek seviyede koordinasyon sağlayabiliyordu.

Araştırmacı Schubert, “Daha güçlü theta bağlantısına sahip kişiler, dikkatlerini daha iyi toplayabiliyor ve dikkat dağıtıcı unsurları dışlayabiliyor. Telefonunuz çalarken çalışmaya devam etmek ya da kalabalık bir istasyonda kitap okumak gibi durumlar buna örnek” diyor.

Araştırmada ilginç bir ayrıntı da şuydu: Yüksek bilişsel performans, sürekli dikkat yerine, görevler arası geçiş yapabilme becerisiyle ilişkiliydi.

Sonuçlar, zekânın nörobilimsel temelini anlamaya değil, ileride beyin temelli eğitim veya tanı araçları geliştirme yolunda da önemli bir adım olabilir. Schubert, “Henüz bu uygulamalar uzak görünse de, çalışmamız zekânın beyinde nasıl çalıştığını anlamak için sağlam bir temel sunuyor” dedi.